قلعه رودخان یکی از جاذبه‌های تاریخی و گردشگری برجسته ایران است که در دل جنگل‌های سرسبز استان گیلان و در نزدیکی شهرستان فومن واقع شده است. این قلعه با تاریخچه‌ای پر فراز و نشیب، معماری بی‌نظیر و موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فرد، همواره مورد توجه گردشگران و علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ ایران بوده است. در این مقاله، به معرفی این قلعه تاریخی و ویژگی‌های آن خواهیم پرداخت.
قلعه رودخان در حدود ۲۰ کیلومتری جنوب غربی فومن قرار دارد و در منطقه‌ای جنگلی و کوهستانی واقع شده است. این قلعه بر روی یک تپه بلند ساخته شده است که دید وسیعی به اطراف دارد. برای رسیدن به قلعه، باید از فومن به سمت روستای رودخان حرکت کنید. مسیر دسترسی به قلعه از پارکینگ تا ورودی، شامل یک مسیر پیاده‌روی با تعداد زیادی پله است. این مسیر، یکی از ویژگی‌های خاص قلعه است و بازدیدکنندگان باید حدود ۹۰۰ پله را طی کنند تا به ورودی قلعه برسند.
قلعه رودخان تاریخچه‌ای کهن دارد که به دوره ساسانیان و پیش از آن برمی‌گردد. این قلعه در دوران مختلف تاریخی، به‌ویژه در دوره‌های سلجوقیان و صفویان، مورد بازسازی و تقویت قرار گرفته است. در دوران زندیه، قلعه رودخان نقش مهمی در مقاومت و دفاع از منطقه ایفا کرد و حتی در دوره قاجاریه، یکی از پایگاه‌های مهم نظامی و استراتژیک به شمار می‌رفت. در زمان جنگ جهانی اول و همچنین جنبش جنگل، این قلعه به عنوان یکی از مکان‌های استراتژیک برای مبارزات سیاسی و اجتماعی استفاده می‌شد.
قلعه رودخان به مساحت حدود ۲۶,۰۰۰ مترمربع و با دیوارهایی به طول ۱۵۰۰ متر بنا شده است. این قلعه به سه بخش اصلی تقسیم می‌شود:
1. بخش شرقی (قورخانه): این بخش به محل استقرار سربازان و نظامیان اختصاص داشت و در آنجا محل‌هایی برای نگهداری اسلحه، آذوقه و حتی زندان‌ها وجود داشت.
2. بخش مرکزی (ارگ): این بخش محل زندگی حاکم و خانواده‌اش بود. این قسمت از قلعه، ارتفاع بیشتری دارد و دارای چندین طبقه است که اکنون بیشتر آن‌ها تخریب شده‌اند.
3. بخش غربی (آب‌انبار): در این قسمت، یک مخزن آب بزرگ وجود داشت که با استفاده از لوله‌های سفالی به دیگر بخش‌های قلعه آب‌رسانی می‌کرد. این بخش نیز در حال حاضر بازسازی شده است.
قلعه رودخان نه‌تنها به دلیل موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فردش، بلکه به‌خاطر نقش استراتژیک و تاریخی‌اش در جنگ‌ها و تحولات مختلف سیاسی ایران، اهمیت ویژه‌ای دارد. این قلعه در دوران‌های مختلف، همواره به عنوان یک پایگاه نظامی و دفاعی به‌کار می‌رفته و در بسیاری از جنگ‌ها و منازعات محلی نقش مهمی ایفا کرده است. به‌ویژه در زمان جنگ‌های داخلی دوران قاجاریه و نیز در دوران مبارزات میرزا کوچک‌خان جنگلی، قلعه رودخان به یکی از مکان‌های مهم تبدیل شده بود.
بهترین زمان برای بازدید از قلعه رودخان فصل‌های بهار و پاییز است، زمانی که هوا معتدل و طبیعت اطراف قلعه در بهترین حالت خود قرار دارد. در تابستان‌ها، این منطقه دمایی نسبتاً بالا و رطوبتی زیادی دارد که ممکن است بازدید را کمی دشوار کند. به همین دلیل، توصیه می‌شود که در فصل‌های گرم سال، از مراجعه به قلعه خودداری کنید.
در نزدیکی قلعه رودخان، امکاناتی مانند رستوران‌ها، فروشگاه‌های محلی و چایخانه‌ها وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. همچنین، به دلیل مسیر دشوار صعود به قلعه، توصیه می‌شود که برای راحتی در پیمایش مسیر، از کفش‌های مناسب کوهنوردی و عصای کوهنوردی استفاده کنید. مسیر تا قلعه از طریق پله‌های سنگی و خاکی است، بنابراین بهتر است خود را برای یک پیاده‌روی طولانی آماده کنید.
قلعه رودخان در سال ۱۳۴۵ هجری شمسی در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. این قلعه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین میراث فرهنگی کشور، تحت حفاظت قرار دارد و در حال حاضر به عنوان یک جاذبه گردشگری محبوب، سالانه بازدیدکنندگان زیادی را به خود جذب می‌کند. قلعه رودخان با تاریخچه‌ای کهن، معماری منحصر به‌فرد و موقعیت جغرافیایی بی‌نظیر خود، یکی از مقاصد اصلی گردشگری در گیلان است. بازدید از این قلعه، فرصتی است برای آشنایی با تاریخ و فرهنگ ایران، و تجربه‌ای بی‌نظیر از سفر در دل طبیعت و تاریخ.
