حمام حاجی رشت یکی از مهم‌ترین و زیباترین آثار تاریخی این شهر است که در محله‌ای قدیمی به نام ساغریسازان در رشت قرار دارد. این حمام تاریخی در سال ۱۲۷۰ هجری قمری توسط حاجی محمدعلی تاجری ساخته شد و هم‌اکنون به عنوان یکی از قدیمی‌ترین حمام‌های ایران شناخته می‌شود. موقعیت مکانی حمام حاجی در خیابان مطهری، نبش کوچه تحویلی، در نزدیکی مرکز شهر رشت واقع شده است.
حمام حاجی به سبک معماری دوران قاجار ساخته شده است و از این جهت نمایانگر ویژگی‌های خاص این دوره از تاریخ معماری ایران می‌باشد. این حمام شامل بخش‌های مختلفی است که هر کدام وظیفه خاصی را بر عهده داشته‌اند. دو ورودی اصلی برای این حمام وجود دارد که یکی از ضلع جنوبی به خیابان ساغریسازان و دیگری از ضلع شرقی در کوچه تحویلی قرار دارد. بخش‌های مختلف این حمام شامل رختکن، گرمخانه، خزینه و سربینه است. رختکن جایی است که افراد پیش از استحمام لباس‌های خود را تعویض می‌کردند. گرمخانه نیز فضایی است که در آن افراد برای استحمام و شستشو از آب گرم استفاده می‌کردند و به دلیل وجود گنبد بزرگ و نورگیر در این بخش، فضا بسیار زیبا و دل‌انگیز بوده است. خزینه نیز محلی برای نگهداری آب گرم و سرد است که به تنظیم دما برای استفاده در بخش‌های مختلف حمام کمک می‌کند. در کنار این‌ها، سربینه مکانی برای استراحت و گفتگو بوده و محلی برای آرمیدن و ملاقات با دیگران محسوب می‌شده است.
یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد حمام حاجی، کاشی‌کاری‌های زیبای سردر آن است که با دقت و ظرافت خاصی طراحی شده‌اند. در این کاشی‌کاری‌ها، صحنه نبرد رستم با دیو سپید، یکی از افسانه‌های مشهور ایرانی، به تصویر کشیده شده است. این تصاویر با رنگ‌های شاد و زنده، نبرد میان رستم و دیو سپید را به گونه‌ای نمایش می‌دهند که هر بیننده‌ای را مجذوب خود می‌کنند. در این کاشی‌کاری‌ها، رستم با قامت قوی و عضلانی خود در برابر دیو سپید با هیکلی عظیم و ترسناک قرار دارد. این صحنه‌ها نه تنها زیبایی بصری دارند، بلکه نشانگر روحیه پهلوانی و شجاعت رستم هستند که در داستان‌های حماسی ایرانی به شدت مورد توجه قرار گرفته‌اند. این تصاویر، به خوبی بیانگر علاقه ایرانیان به داستان‌های حماسی و تاریخ فرهنگی غنی آنان است.
با وجود اهمیت تاریخی و فرهنگی حمام حاجی رشت، متاسفانه این اثر ارزشمند در حال حاضر به یک مکان مخروبه تبدیل شده است. وضعیت کنونی این حمام به گونه‌ای است که امکان بازدید از داخل آن فراهم نیست. در حالی که حمام حاجی جزء آثار ملی ایران ثبت شده است و تحت حفاظت سازمان میراث فرهنگی قرار دارد، اما تاکنون هیچ‌گونه اقدامات جدی برای بازسازی و مرمت آن صورت نگرفته است. این موضوع باعث نگرانی بسیاری از دوستداران تاریخ و فرهنگ ایران شده است که این اثر تاریخی به‌تدریج در حال از بین رفتن است و ممکن است به مرور زمان دچار آسیب‌های جدی‌تری شود. برخی بر این باورند که حمام حاجی با توجه به ویژگی‌های خاص خود، می‌تواند به یک جاذبه گردشگری مهم تبدیل شود و یا حتی به یک موزه تاریخی برای نمایش فرهنگ و تاریخ ایران تبدیل گردد.
با توجه به تاریخچه غنی و معماری منحصر به فرد حمام حاجی، این مکان می‌تواند در صورت بازسازی و مرمت به یک جاذبه گردشگری قابل توجه تبدیل شود. بازدید از حمام حاجی به عنوان یک نماد از دوران قاجار، می‌تواند گردشگران را به خود جذب کند و تجربه‌ای منحصر به فرد از تاریخ و فرهنگ ایرانی به آنان ارائه دهد. علاوه بر این، این حمام می‌تواند به عنوان یک موزه تاریخی معرفی شود که در آن آثار هنری و فرهنگی مرتبط با دوره قاجار به نمایش گذاشته شود. در صورتی که اقدامات لازم برای حفظ و بازسازی این اثر تاریخی انجام گیرد، می‌توان امیدوار بود که حمام حاجی رشت نه تنها از نابودی نجات یابد، بلکه به عنوان یک نقطه برجسته در صنعت گردشگری ایران شناخته شود.
حمام حاجی رشت یکی از آثار تاریخی و فرهنگی ارزشمند ایران است که از دوران قاجار به یادگار مانده است. این بنا با معماری زیبا، کاشی‌کاری‌های منحصر به فرد و ویژگی‌های خاص خود، شایسته توجه و حفاظت بیشتر است. در حالی که این حمام در حال حاضر دچار فرسایش شده است، اما اگر به‌موقع ترمیم و بازسازی شود، می‌تواند به یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم ایران تبدیل گردد و ارزش‌های فرهنگی و تاریخی آن حفظ شود.
