«ماسوله»، شهری در دل طبیعتی بی‌نظیر در استان گیلان است که با جاذبه‌های تاریخی و معماری خاص خود، دل هر گردشگری را می‌رباید. این شهر که از گذشته‌های دور نشانه‌هایی از تمدن و فرهنگ غنی را در خود حفظ کرده، به خاطر سقف‌های گلی و پنجره‌های چوبی و نمای پلکانی خانه‌هایش شهرت دارد. طراحی ویژه خانه‌ها در این شهر باعث شده که ماسوله نه تنها یک مقصد گردشگری بلکه نمادی از هنر و ذوق معمارانه باشد. پوشش سنتی مردان و زنان این منطقه، به ویژه کلاه‌های نمدی مردان و چادرهای رنگارنگ زنان، از اصالت و هویت ریشه‌دار این دیار حکایت دارد. این ویژگی‌ها به ماسوله جذابیت و جاذبه‌ای خاص بخشیده که نه تنها مردم ایران بلکه گردشگران خارجی نیز آن را تحسین می‌کنند. در هر گوشه از این شهر تاریخی، ردپایی از تاریخ و فرهنگ غنی به چشم می‌خورد که به آن روحی خاص داده است.
در فاصله کوتاهی از شهر ماسوله، حدود ۱۰ کیلومتر به سمت شمال غرب، می‌توان به منطقه‌ای به نام «کهنه ماسوله» رسید. این منطقه که در دل کوه‌های ماسوله داغ و در ارتفاعات ۱۸۷۰ الی ۲۰۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد، از جمله مناطق تاریخی و جذاب گیلان به شمار می‌آید. «کهنه ماسوله» که به نوعی پیوند دهنده سه استان گیلان، زنجان و اردبیل است، به واسطه آثار باستانی که در دل خود نهفته دارد، توجه بسیاری از محققان و باستان‌شناسان را به خود جلب کرده است. این منطقه همچنان بخشی از تاریخ را در دل خود حفظ کرده و هر گوشه آن روایت‌هایی از گذشته را برای علاقه‌مندان به تاریخ فاش می‌کند.
برای رسیدن به کهنه ماسوله باید از شهر ماسوله عبور کرد و از مسیرهای پر پیچ و خم کوهستانی گذشت. جاده خاکی که از سمت ماسوله به خلخال می‌رود، از سمت جنوب شرقی، جنوب و غرب این منطقه عبور می‌کند و به دل کهنه ماسوله می‌رسد. اگرچه این مسیر کمی دشوار به نظر می‌رسد، اما جاذبه‌های طبیعی و تاریخی این منطقه باعث می‌شود که سفر به آن کاملاً ارزشمند باشد.
«کهنه ماسوله» یکی از محوطه‌های مهم تاریخی استان گیلان است که تحقیقات و کاوش‌های آن با دقت و حساسیت زیادی انجام می‌شود. به گفته «ولی جهانی»، مدیرکل میراث فرهنگی گیلان، کهنه ماسوله یکی از مکان‌های قابل توجه در گیلان است که آثار و نشانه‌هایی از تمدن‌های قدیمی در آن دیده می‌شود. در حال حاضر، آثار باقی‌مانده از این منطقه شامل پی ساختمان‌های قدیمی، قطعات سفالین و جوش کوره‌هاست که به صورت پراکنده در سطح زمین دیده می‌شود. این آثار نشان‌دهنده شکوه و عظمت گذشته‌ای است که در این منطقه نهفته بوده و می‌تواند بخش‌های زیادی از تاریخ این خطه را برای ما روشن کند.
محوطه تاریخی کهنه ماسوله در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۸۰ به شماره ۱۵۶۶۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. این اقدام باعث شد تا توجه بیشتری به حفاظت و مرمت این منطقه معطوف شود. با توجه به اهمیت این مکان تاریخی، پژوهشگران و مسئولان میراث فرهنگی در تلاشند تا اطلاعات بیشتری از آن به دست آورند و آثار موجود را برای نسل‌های آینده حفظ کنند. کهنه ماسوله به عنوان یک نقطه ویژه در تاریخ و جغرافیای گیلان، به خوبی می‌تواند همواره یکی از مقصدهای مهم گردشگری و تحقیقاتی باشد. این منطقه با تاریخ پر رمز و راز خود، نشان‌دهنده پیوند عمیق انسان‌ها با طبیعت و گذشته است و برای هر کسی که به تاریخ و فرهنگ علاقه‌مند باشد، جایی جذاب و پر از شگفتی‌ها خواهد بود. اگر به دنبال جایی با ترکیب زیبایی‌های طبیعی و تاریخی هستید، سفر به کهنه ماسوله گزینه‌ای بی‌نظیر خواهد بود.
