مسجد حاج صمدخان یکی از بناهای تاریخی و مذهبی شهر رشت است که در محله باقرآباد واقع شده و به‌عنوان دومین مسجد تاریخی و چهارمین مکان تاریخی رشت شناخته می‌شود.
این مسجد در سال ۱۳۳۴ هجری قمری (تقریباً ۱۲۹۴ هجری شمسی) به دست حاج صمدخان تاجرباشی شیروانی ساخته شد. حاج صمدخان، تاجر موفقی بود که با مهاجرت به رشت، علاوه بر ساخت این مسجد، چندین مغازه، کاروانسرا و خانه را نیز وقف کرد تا درآمد حاصل از آن‌ها برای نگهداری مسجد استفاده شود.
مسجد حاج صمدخان با زیربنای ۴۵۰ متر مربع، دارای دو طبقه است؛ طبقه اول مخصوص آقایان و طبقه دوم که تقریباً یک چهارم فضای داخلی را اشغال می‌کند، مخصوص بانوان است. گنبد مسجد بر روی چهار ستون پنج متری قرار دارد و فضای داخلی آن با گچ‌بری‌های استادانه‌ای تزئین شده است. محراب مسجد با مساحتی حدود ۲۴ متر مربع، دارای گچ‌بری‌های زیبا و دو کتیبه است که در کتیبه سمت راست موقوفات مسجد و در کتیبه سمت چپ شعری در نیایش خداوند نوشته شده است.
یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد مسجد، منبر چوبی آن است که در سال ۱۳۳۵ هجری قمری توسط حاج باباولد کربلایی و علی نقی بادکوبه‌ای ساخته شده و در آن هیچ میخ و پیچ فلزی به کار نرفته است. این منبر نمونه‌ای از هنر خراطی دوره قاجار است و منبر مشابهی از همین استادکار در حرم امام علی (ع) نیز وجود دارد.
مسجد حاج صمدخان در سال ۱۳۸۸ با استفاده از کمک‌های مردمی بازسازی شد. در سال‌های اخیر، هیئت امنای مسجد با ارسال نامه‌ای به مدیریت شهری، خواستار کمک شهرداری برای مرمت و بازسازی بیشتر این بنای تاریخی شده‌اند. با توجه به آسیب‌های وارده به بخش‌های مختلف سازه، ثبات و پایداری آن از طریق مرمت و بازسازی ضروری است.
مسجد حاج صمدخان در رشت، خیابان سعدی، کوی باقرآباد، پلاک ۲۹ واقع شده است. این مسجد در نزدیکی مراکزی مانند استانداری گیلان، فرمانداری شهرستان رشت و بازار بزرگ رشت قرار دارد.
بازدید از این مسجد تاریخی، فرصتی برای آشنایی با معماری دوره قاجار و تاریخچه مهاجرت‌های قفقازیان به رشت فراهم می‌کند.
