جنگل‌های هیرکانی، با قدمت ۴۰ میلیون سال، در شمال ایران و بخشی از آذربایجان قرار دارند. این جنگل‌ها دارای تنوع زیستی و اهمیت اکولوژیکی بالا بوده و مانند سدی طبیعی از سیل جلوگیری می‌کنند.
جنگل‌ها از منابع طبیعی حیاتی در جهان به شمار می‌روند و نقشی مهم در تأمین اکسیژن و هوای پاک ایفا می‌کنند. یکی از برجسته‌ترین مناطق جنگلی جهان، جنگل‌های هیرکانی است که بخشی از شمال ایران و جمهوری آذربایجان را دربرمی‌گیرد و زیستگاه انواع گونه‌های گیاهی و جانوری است.
جنگل‌های هیرکانی مانند نوار سبزی در جنوب دریای خزر و شمال رشته‌کوه البرز قرار دارند و شامل مناطق متراکم درختی و زیستگاه‌های متنوع هستند. این جنگل‌ها از گیلداغ در جمهوری آذربایجان آغاز شده و پس از عبور از استان‌های شمالی ایران، تا خراسان شمالی امتداد می‌یابند. به دلیل شرایط خاص جغرافیایی و آب‌وهوایی، جنگل‌های هیرکانی نقش مهمی در ذخیره منابع آبی دارند و مانند سدی در مقابل سیل‌ها عمل می‌کنند.
جنگل‌های هیرکانی به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین جنگل‌های جهان شناخته می‌شوند و قدمت آن‌ها به حدود ۴۰ میلیون سال قبل، در دوره سوم زمین‌شناسی بازمی‌گردد. به دلیل این قدمت، این منطقه به موزه‌ای طبیعی تشبیه می‌شود که نمونه‌هایی از فسیل‌های گیاهان باستانی را در خود جای داده است. نام "هیرکان" از واژه‌ای باستانی به معنای گرگان برگرفته شده است، منطقه‌ای که زمانی استان بزرگی در شمال ایران بوده و اکنون بخش‌هایی از آن در جمهوری آذربایجان قرار دارد.
مساحت جنگل‌های هیرکانی نزدیک به ۲ میلیون و ۱۲۵ هزار هکتار است که حدود ۲ میلیون هکتار آن در ایران و ۲۰ هزار هکتار در جمهوری آذربایجان قرار دارد. متأسفانه، در طول سالیان، نیمی از این جنگل‌ها تخریب شده‌اند و اکنون تنها بخش‌های محدودی از آن‌ها تحت حفاظت قرار دارند. با توجه به ارزش اکولوژیکی و تنوع زیستی این جنگل‌ها، تلاش‌هایی برای حفاظت از آن‌ها صورت گرفته تا زیستگاه مهم گیاهان و جانوران حفظ شود.
جنگل‌های هیرکانی به‌عنوان یکی از کهن‌ترین جنگل‌های جهان، نه تنها میراثی طبیعی و تاریخی با ارزشی برای ایران و جمهوری آذربایجان به حساب می‌آیند، بلکه نقش حیاتی در جلوگیری از بروز سیل و حفظ تنوع زیستی ایفا می‌کنند.
